شهرستان ادب به نقل از فارس: علی‌محمد مؤدب، میلاد عرفان‌پور و علی داودی در نشستی موسوم به «بررسی سیر ادبیات انقلاب اسلامی» در غرفه خبرگزاری فارس در نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها به وضعیت ادبیات انقلاب اسلامی اشاره کردند.
در ابتدای این نشست علی داودی گفت: انقلاب هست، پس ادبیات آن هم وجود دارد و اینکه ادبیات انقلاب در چه وضعیتی به سر می‌برد بازتاب جریان اجتماعی موجود است. حتی اگر شعرا از یک عالم دیگر هم حرف بزنند باز شاهدیم که ادبیات انقلاب اسلامی بر این موضوع سیطره دارد. فضای انقلاب و ادبیات آن تافته جدا بافته‌ای نیست. ادبیات چون یک بحث فانتزی است در هر دوره‌ای به یک نوع انجام می‌شود و بهترین نحو این است که برای به دست آوردن یک تحلیل نسبت به ادبیات انقلاب فضای جامعه را ببینیم.
*عدالتخواهی و توحید دو بال ادبیات انقلاب اسلامی است
در ادامه این نشست علی‌محمد مؤدب گفت: ادبیات انقلاب به نظرم اکنون در دهه تثبیت و تهاجم است. و در این سه دهه متولد شده و چشمه‌های آن متأثر از ادبیات توحیدی و عدالت‌طلبانه تاریخ اسلام و زبان فارسی است. مشخصه‌های جریان ادبی که به تولید عدالت‌خواهانه و معنویتی که عدالت و اجتماع با آن همراه است و رویکردهای سیاسی و اجتماعی توحیدی آن عدالتخواهی را شکل و قوام می‌دهد اصلی‌‌ترین گزاره برای تعریف جریان ادبی انقلاب است و عدالتخواهی و توحید دو بال ادبیات انقلاب اسلامی است. ادبیات انقلاب قبل از پیروزی انقلاب اسلامی دارای ریشه‌های جدی است و بعد از انقلاب شکل گرفت و الآن بعد از یک دوره فترت در دوره بازیابی هویت خود و تثبیت و تهاجم قرار دارد.
وی افزود: در این دوره ادبیات انقلاب ورود جدی به فضاهای تازه، موضوعات و انشاالله بازارهای جهان خواهد کرد. تجربه معنوی شگفت انقلاب و حوزه‌های متنوعی که ادبیات انقلاب به آنها ورود کرده و همچنین مشق‌هایی که در این دو سه دهه صورت گرفته به علاوه میراث ادبی تاریخی ما، ثروت بزرگی است که از دهه چهارم به بعد با کمک این ثروت به سمت فضاهای جدی حرکت می‌کنیم. ادبیات انقلاب بنیه این را دارد که وارد فضاهای جهانی شود همین ادبیات مذهبی و آئینی به شکل فعلی، بخش عمده آن بعد از انقلاب اصولا به وجود آمده، اما نگاه کنید به ضریب نفوذی که این جریان ادبی جوان در داخل کشور دارد، این موضوع در مورد ادبیات دفاع مقدس نیز صادق است. اینها قرائنی است که می‌شود به ادبیات انقلاب بسیار امیدوار بود.
مدیر موسسه «شهرستان ادب» گفت: ذهنیت ما از مسائل کوچک و مقطعی و گرفتاری‌های موجود به این سو در حال حرکت است که کارهای جدی نوشته شود الان زمان این است که ما کارهای جدی‌تری در حوزه انقلاب اسلامی داشته باشیم و به نظرم باید در حوزه مدیریت هم برای ادبیات انقلاب فکری کنیم تا تولیدات متناسب داشته باشیم. جریان عدالتخواهی موحدانه در ادبیات و مواردی از این دست به زودی وارد فضاهای جدیدی خواهد شد.
*از سال 57 فرهنگ ایران برای مردم جهان جاذبه داشته
میلاد عرفان‌پور گفت: هرچه از سال 57 به این سو آمده‌ایم دیدیم که در جهان نام ایران و انقلاب اسلامی آن بیشتر شنیده شده و فرهنگ ایرانی برای مردم جهان جذابیت داشته است. مردم مختلف جهان مشتاق آشنایی بیشتر با ایران هستند.
*داعش کاریکاتوری از آرمان‌های انقلاب اسلامی است
مؤدب اشاره کرد: این تقاضا، بازار را در جهان ایجاد کرده و تجربه سه دهه ادبیات انقلاب ما را به رشدی رسانده که این جریان می‌تواند وارد جریان فرهنگی جهان شود و بازاری را به خود اختصاص دهد. حتی دشمنان ما با توطئه هایشان بستری برای توجه افکار عمومی و نخبگان عالم به ما ساخته اند، برای مثال داعش، کاریکاتوری از آرمان‌های انقلاب اسلامی و تشیع است که آنها با هدف تخریب و رقیب سازی برای انقلاب و آرمان های ما ظرفیتی را که وهابیت داشته حمایت جدی کرده‌اند- و البته داعش، در رقابت با انقلاب، محتوا از وهابیت گرفته اما فرم را از سینما و رسانه غرب گرفته است- اما به هر حال در نتیجه، دنیا به این موضوع توجه خواهد کرد که مسئله حکومت اسلامی و جریان آخرالزمان در جهان وجود دارد و ما این ایده را طرح کرده‌ایم. ادبیات انقلاب اسلامی این بنیه را دارد که به این سو حرکت کند که ترجمه فرهنگی انقلاب اسلامی را ارائه بدهد.
*جمهوری اسلامی برای شاعر انقلاب اسلامی برنامه ندارد
عرفان‌پور افزود: مواجهه ملت‌ها برای آشنایی با ایران از طریق زبان صورت خواهد گرفت که یکی از جلوه‌های بروز جدی آن حوزه شعر است و شعر محل نشان دادن مدینه فاضله مورد نظر انقلاب اسلامی است. ما باید ببینیم از این رسانه چه استفاده‌هایی کردیم و به شعرا چطور جهت‌دهی کرده‌ایم. به نظرم در این زمینه از حیث فکر، برنامه‌ریزی و تمهید دچار ضعف و خلأ بوده‌ایم. جمهوری اسلامی هنوز معلوم نیست که چه برنامه‌ای برای شاعر انقلاب اسلامی دارد و آیا برای به بار نشاندن این ظرفیت‌ها کاری کرده، که به نظر می‌آید برنامه‌ای ندارد و اگر هم کاری کرده مقطعی بوده و جامعیت نداشته است. ارج نهادن به مقام شاعر به عنوان کسی که در حال انتقال هویت و پیام انقلاب اسلامی است در درون کشور و به گونه‌ای است که هنوز مشخص نیست این اتفاق در حال رخ دادن است.
*راه‌اندازی شبکه‌های فارسی زبان نشان از برنامه دشمن برای زبان فارسی دارد
علی داودی در ادامه این شنست گفت: کارشناس فرهنگی که ادعای حرفهای بودن دارد هنوز دنبال یافتن تعریف است و این ضعف است که ما بعد از این چند سال همچنان به دنبال تعریف هستیم و نشان از ضعف بنیان‌ها در کارشناسی فرهنگی دارد. ما امروز در دانشگاه‌ها هنوز جایگاهی برای ادبیات انقلاب نداریم که نشان از سهل‌انگاری ما در این عرصه است. هم‌اکنون در دنیا اتفاقاتی می‌افتد تا به واسطه آنها استانداردهایی را درست کنند. راه‌اندازی این همه شبکه‌های تلویزیونی فارسی‌زبان نشان از این دارد که جهان در حال کارکردن بر روی زبان و ادبیات فارسی است. مصرف کننده ادبیات انقلاب در جهان وجود دارد و آثار این حوزه در جهان خوانده می‌شود. ادبیات انقلاب در سایر کشورهای جهان شناخته شده است.
*شعر انقلاب اسلامی زاده انقلاب اسلامی است
عرفان‌پور گفت: جامعه ما ادبیات را شکل می‌دهد و اجتماع بر این ادبیات سیطره دارد. حال برای مشخص کردن مرزهای انقلاب اسلامی باید دید که مرزهای انقلاب اسلامی در کجاست که باید گفت انقلاب اسلامی محدود به مرزهای جغرافیایی نیست. برخی در تعریف مرزهای ادبیات انقلاب اسلامی می‌گویند هر شعری که بعد از انقلاب اسلامی سروده شده در دایره ادبیات انقلاب اسلامی قرار می‌گیرد که این به نظرم تعریف اشتباهی است زیرا بوده‌اند، کسانی که بعد از انقلاب شعر سروده‌اند اما شعر آنها در برابر جریان انقلاب اسلامی قرار داشته است. شعر انقلاب اسلامی زاده انقلاب اسلامی است و هر چارچوبی برای انقلاب داریم برای شعر آن نیز داریم. شعر انقلاب اسلامی برای گفتمانی است که در تمام شئون دارای حرف است. وقتی می‌گوییم شعر امر به معروف منظور همان شعر اعتراضی و انتقادی است و باید تمام این مدل اشعار را شعر امر به معروف در نظر بگیریم و شاعری که موحد است باید این اعتراض را منتقل کند. شاعری که ادعای شعر غیرسیاسی دارد در حقیقت شعرش سیاسی است زیرا در مقابل موضوعات جامعه سکوت کرده است.
*دهه چهارم انقلاب زمان حرفهای جدی انقلاب است
مؤدب به نقش ایران در جهان اشاره کرد و گفت: اکنون در مجموعه‌سازی تلویزیونی می‌بینید که برخی سریال‌ها مانند یوسف پیامبر و یا مختارنامه و یا شبکه تلویزیونی آی فیلم کاری کردند که بخش مهمی از مردم منطقه و جهان مخاطب تلویزیون ما شده است. پس سینما و تلویزیون مخاطبی ایجاد کرده که طبیعتاً سراغ ادبیات هم می تواند بیاید. شما به سایت یاهو مکتوب مراجعه کنید متوجه می‌شوید که همیشه بخشی از اخبار صفحه اصلی آنها مرتبط با ایران است و این نشان از اهمیت ایران در جهان دارد. امروز بعد از سه دهه آنها به سراغ آثار فکری و هنری انقلاب خواهند آمد و تجربه های پراکنده‌ای که در زمینه شکل‌گیری آژانس‌های ادبی در کشور در حال وقوع است و معرفی بسته‌های فرهنگی به جهان نشان از اهمیت این مسئله دارد و اینکه دارد این جریان شکل می گیرد.
وی افزود: خبر خودش نشان اثر است، ایران در طول سه دهه در جهان خبرساز بوده و در نتیجه تکرار این اخبار، بخشی از نخبگان و مردم عالم به دنبال آثار ایران خواهند آمد. نخبگان عالم و اهالی فرهنگ در عالم حساس هستند و سؤال‌های جدی‌ای در جهان وجود دارد و اکنون وقت تهاجم است زیرا ما سه دهه مشق کرده‌ایم و اکنون در دهه چهارم باید حرفهای جدی خود را به جهان بزنیم. نسل جدید با یک دیدگاه جدیدی دارد تربیت می‌شود و شاعران نخبه ما از تحصیلات آکادمیک بالایی بهره می‌برند و این توان تازه، ظرفیت‌های جدید می‌طلبد و در صورتیکه آن ظرفیت‌ها ایجاد نشود آن توان از بین خواهد رفت.
*برای ادبیات انقلاب فکر جدی باید کرد
این شاعر انقلابی گفت: مدیران فرهنگی و هنری ما متاسفانه از فرهنگ نمی‌آیند بلکه از سیاست و اقتصاد و ... وارد می‌شوند اما این امید وجود دارد که مدیران فرهنگی نسل آینده توسط نسل جدید تربیت شوند. نویسندگان و شاعران جدید نسل بعدی مدیران فرهنگی را در محافل فرهنگی تربیت می‌کنند. در فضای رسانه‌های امروز هم این اتفاق در حال افزایش است و باید برای این پدیده فکری کنیم. همانطور که برای فوتبال این‌همه هزینه می‌شود و کارلوس کی‌روش را می‌آورند برای ادبیات انقلاب هم فکر جدی کنیم. به نظرم باید برای این جوانان وقت گذاشت تا بتوانند به تألیف بپردازند و قوه موجود در نسل جوان باید به فعلیت برسد و با یک پشتیبانی درست و فهم فرهنگی صحیح باید برای آنها برنامه داشت.
مؤدب اضافه کرد: اگر بارها در مورد جشنواره‌ها حرف زده‌ایم به این خاطر است که این مدل جشنواره‌ها افراد را کوچک کرده است و اجازه رشد را از فرد گرفته است. البته به نظرم جشنواره‌ها در یک حد محدود با کیفیت خوب باید برگزار شود ولی از اینکه این جشنواره‌ها وقت شاعر را بگیرد و جوانان را درگیر خود کند مضر است. به نظرم جوانان باید به جای درگیری در جشنواره‌ها وقت بگذارند تا ادبیات کلاسیک ایران و جهان را مطالعه کنند و این اصل باید تقویت شود نه اینکه جشنواره‌ها جریان ادبی کشور را تبدیل به یک جریان فرعی کند. شما اگر به یکی از این جشنواره‌ها نگاه کنید متوجه خواهید شد که حتی در همان هم بخش عمده‌ای از هزینه در نظر گرفته شده به اسم جشنواره صرف بروکراسی و کاغذبازی و حواشی آن می‌شود و سهم ناچیزی به جوایز اختصاص داده می‌شود.
*جشنواره‌ها اثر عمیق خلق نمی‌کنند
داودی گفت: امروز سلیقه‌ها مبتذل و سطحی شده و جشنواره‌ها یکی از دلایل این موضوع است. فضاهای جشنواره‌ای مخاطب عام و توده را جذب می‌کند و این اتفاق مورد پسند مدیران است ولی جشنواره‌ها اثر عمیق خلق نمی‌کنند.
*آیا شاهنامه در جشنواره‌ها نوشته شده؟
مؤدب در ادامه این نشست گفت: آیا شاهنامه در جشنواره‌ها نوشته شده یا اینکه در مطالعه تحقیق و کار و تلاش؟ و یا صنایع در جشنواره‌ها به رشد رسیده‌اند یا اینکه در تمرین و آزمایشگاه به جایی رسیده‌اند؟ چرا فکر می‌کنیم شعر، کار نیست؟! باید یادآوری کنیم که شعر، کار است. شعر، کار است که با یک بیت 200هزار نفر به جبهه‌ها می‌رفتند ولی جشنواره‌ها هیچگاه نتوانستند کارکرد مطلوب را داشته باشند. انتشارات،رسانه و انجمن‌ها و محافل و حلقه‌های مرتبط در حوزه فرهنگ باید وجود داشته باشند تا کارکرد جشنواره‌ها هم عوض شود. باید جشنواره‌ها بخشی از یک جورچین باشند در حالیکه مدیران ادبیات را با جشنواره می‌شناسند.
داودی گفت: ما باید ببینیم که مردم کی دنبال شعر می‌روند و آن وقت در خلوت‌ها آنها را به خروجی نزدیک کنیم. ما اکنون برنامه‌ریزی‌هایی داریم تا بتوانیم خروجی شعر انقلاب را به یک مقدار مطلوبی برسانیم. اختیار و تریبون در حوزه ادبیات در دست اهل فن نیست و معمولاً اهالی سیاست و اقتصاد در این حوزه اختیاردار هستند.
مدیر موسسه «شهرستان ادب» اضافه کرد: محافل ادبی بسیار مهم است و هر پدیده‌ای اگر محفل داشته باشد حیات پیدا کرده و جریان می‌یابد. در همین ایام شما نقش محافل را در احیا و زنده نگهداشتن میراث عاشورا می‌بینید. محافل ادبی شرط لازم رونق ادبی است و در چند سطح مؤلفان، مخاطبان داخلی و خارجی و محافلی برای مردم و جذب مخاطبان بالقوه و بالفعل کردن این مخاطبان به محافل ادبیات نیاز است، محافلی که باید منظم و برنامه‌ریزی شده فعالیت کنند. ادبیات انقلاب اسلامی نیاز به محفل دارد. محافل ادبی ما چندان ناامید کننده نیست به هر حال انبوهی انجمن ادبی فعال داریم. اما یک وحدت رویه مشخص با توجه و شناخت و تدبیر برای آنها در نظر گرفته نشده است.
*انجمن‌ها خروجی را پالایش می‌کنند
داودی در پایان گفت: تأکید رهبر انقلاب بر انجمن‌ها نشان از اهمیت موضوع دارد و اگر ادبیات صاحب محفل نشود از هم پاشیده خواهد شد ولی اگر این محافل باشد آنها رشد خواهند کرد. آن جاهایی که محافل برگزار شده ولی بزرگانی بر سر آنها نبودند بعد از مدتی از بین رفته‌اند. انجمن‌ها و محافل تربیت و تزکیه دارند و خروجی را پالایش می‌کنند. نمی شود با بخشنامه صرف کار کرد ما نباید تزریق کنیم بلکه باید زمینه‌های موجود را شناسایی و تقویت کنیم.